ရှမ်းမြောက် တိုက်ပွဲတွင်း အရပ်သားတွေကို အကာကွယ်ပေးဖို့ HRW တောင်းဆို
September 9, 2019
မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်နယ်မှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြား ပိတ်မိနေတဲ့ အပြစ်မဲ့ ပြည်သူတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့နဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေကို သွားရောက်ကူညီတဲ့ လူသားချင်းစာနာမှု အဖွဲ့တွေကို တားဆီးပစ်ခတ်တာမျိုး မလုပ်ဖို့ နယူးယောက်အခြေစိုက် HRW လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြထားပါတယ်။
သြဂုတ်လ ၁၅ ရက်ကစလို့ စက်တာဘာလဆန်းအထိ ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ တရုတ်နယ်စပ်အခြေစိုက် ညီနောင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ ၃ ခု (TNLA/ AA/ MNDAA) တို့ကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ အစပိုင်းမှာ တိုင်ရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်တွေက မြန်မာစစ်တပ် အခြေစိုက်စခန်းတွေနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးတံတားကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး မြန်မာစစ်တပ်ဘက်က လုံခြုံရေးတပ်သား ၁၀ ဦးလောက် သေဆုံးခဲ့တာပါ။ အဲဒီတိုက်ပွဲတွေအတွင်း အနည်းဆုံး အရပ်သား ၁၇ ဦး သေဆုံးရသလို ၂၇ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂက ထုတ်ပြန်တဲ့ သတင်းကို ကိုးကားပြီး စက်တင်ဘာ ၈ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်တဲ့ HRW အဖွဲ့ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲတွေကို ပြန်ကြည့်ရင် မြန်မာစစ်တပ်ရော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်တွေကပါ စစ်ပွဲအတွင်း အရပ်သား ပြည်သူတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ ပျက်ကွက်နေပြီး စစ်ပွဲအတွင်း စောင့်ထိန်းရမယ့် ဂျနီဗာကွန်ဗန်းရှင်းပါ အချက်တွေကိုပါ လိုက်နာမှုမရှိတာ တွေ့ရကြောင်း HRW အဖွဲ့ ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် John Sifton က VOA မြန်မာပိုင်းကို ပြောပါတယ်။
“အဓိကအချက်ကတော့ အစိုးရတပ်နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်တွေဟာ စစ်ပွဲအတွင်း အရပ်သားတွေကို အကာအကွယ်ပေးရမယ်ဆိုတဲ့ သတိထား ရှောင်ကြဉ်ရမယ့် ကျင့်ဝတ်တွေကို လိုက်နာခြင်းမရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။ ကျေးရွာတွေနားမှာ တိုက်ခိုက်ကြတယ်ဆိုရင် အဲဒီမှာနေထိုင်တဲ့ ဒေသခံတွေကို ထိခိုက်စေနိုင်တဲ့ အင်အားသုံး တိုက်ခိုက်မှုမျိုးကို မလုပ်မိဖို့ ဂရုစိုက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
ညီနောင်တိုင်ရင်းသား တပ်ဖွဲ့တွေက ပြင်ဦးလွင်နဲ့ ဂုတ်တွင်းတံတား တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း မြန်မာစစ်တပ် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် အနည်းဆုံး ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ရတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ သြဂုတ်လ ၁၇ ရက်နေ့ လားရှိုး-မူဆယ် ကုန်သွယ်ရေး လမ်းမကြီးတဝိုက်ဖြစ်တဲ့ တိုက်ပွဲအတွင်း လားရှိုးမြို့ပြင်ဘက်မှာ ကယ်ဆယ်ရေး စေတနာ့ဝန်ထမ်းတဦး သေဆုံးသွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီသေဆုံးမှုဟာ ညီနောင်တပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လက်ချက် ဖြစ်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ကယ်ဆယ်ကူညီရေး ကားတွေကို ပစ်ခတ်မှုမလုပ်ဖို့ကိုလည်း HRW က တိုက်တွန်းကြောင်း John Sifton က ပြောပါတယ်။
“နှစ်ဖက်တပ်ဖွဲ့အနေနဲ့ အသက်ကယ် ကျန်းမာရေးအဖွဲ့တွေ၊ လူသားချင်းစာနာတဲ့ ကူညီကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့တွေကို ပစ်မှတ်မထားသင့်ပါဘူး။ ရှမ်းပြည်နယ်က တိုက်ပွဲတွေမှာ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ပြဿနာကြီးတခုက အကူအညီလိုအပ်နေတဲ့ ပြည်သူတွေဆီ အန္တရာယ်ကြား အရောက်သွားကြတဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးကားတွေကို တားဆီးနေကြတာပါ။”
တကယ်တော့ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ စစ်ပွဲတွေဖြစ်လာတိုင်း ကြားထဲက ဒေသခံပြည်သူတွေသာ ဒုက္ခရောက်ရလေ့ရှိပြီး ကုလသမဂ္ဂက တိုက်တွန်းသလိုမျိုး စစ်ပွဲအတွင်း အရပ်သားပြည်သူတွေ မထိခိုက်ရအောင် အထူးရှောင်ကြဉ်ဖို့ လိုတယ်လို့ အမေရိကန် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်က ရှမ်းစာပေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာစိုင်းထွေးမောင်က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
“အခု ကျနော်တို့ရှမ်းပြည်မှာ ဖြစ်နေတာက တိုက်ပွဲဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်း ရွာထဲကို အမြောက်တွေနဲ့ပစ်၊ လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ပစ်၊ ရွာသူရွာသားတွေ သေကြ။ အဲဒါတော့ လုံးဝ လက်မခံနိုင်ဘူးဗျ။ ဒါပေမယ့် ခက်တာက အခုက အရပ်သားတွေရှိတဲ့ နေရာကိုပဲ ပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ ပစ်တာ။ ဥပမာ ဂျနီဗာကွန်ဗန်းရှင်းမှာ ဆိုရင်လည်း ဒီတိုက်ပွဲ စစ်ပွဲ ဖြစ်နေလို့ရှိရင် ပြည်သူတွေကို ငဲ့ညှာရမယ်၊ ပြည်သူတွေကို မထိခိုက်ရအောင် ကာကွယ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ဥပဒေရှိတယ်။”
သြဂုတ်လ ၃၁ ရက်နေ့ ရှမ်းမြောက်ပိုင်းမှာဖြစ်တဲ့ အပြန်အလှန် တိုက်ပွဲအတွင်း ကွတ်ခိုင်မြို့မှာ အရပ်သား ၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး အဲဒီထဲမှာ ၃ ဦးက ကလေးငယ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ဘက်ကလည်း စက်တာဘာ ၂ ရက်နေ့ထိ လေကြောင်းကပါ တိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့် နိုင်ငံတကာ NGO အဖွဲ့ ၃၄၆ ဖွဲ့က အရပ်သားတွေ ထိခိုက်စေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေ အမြန်ရပ်ဖို့လည်း တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
သြဂုတ်လ တိုက်ပွဲကြောင့် လူပေါင်း ၇၅၀၀ လောက် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရပြီး စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၃၅၀၀ ဟာ အခုချိန်ထိ ယာယီစခန်းတွေမှာ တိမ်းရှောင်နေရဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ မြန်မာပြည်တွင်း ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့တွေက ထုတ်ပြန်တဲ့ စာရင်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
VOA News
